Astar Network Polkadot sıfırıncı katmanı üzerine inşa edilmiş akıllı kontratları destekleyen birinci katman bir parachain’dir (blok zincir). Karışık mı geldi? Daha basit ve detaylı anlatalım.
Astar Network’u anlamak için öncelikle Polkadot’un ne olduğunu anlamamız gerekiyor.
Polkadot Nedir?
Polkadot zincirler arası veri transferlerine ve iletişime olanak sağlayan sıfırıncı katman bir blok zincirdir. Polkadot mimarisi gereği akıllı kontratları desteklemez. Bu da üzerinde dApp’ler geliştirilemeyeceği anlamına gelir.
Peki neden üzerinde akıllı kontratlar geliştirilmiyor ?
Bir blok zincirin trafiği ne kadar yüksek olursa ölçeklenebilirliği o kadar düşer. Örneğin Ethereum üzerinde sayısız merkeziyetsiz uygulama geliştirilmiştir. Sürekli yoğun bir şekilde transfer trafiği olduğundan transfer ücretleri yüksektir. Transfer trafiğini düşürmenin birkaç yöntemi vardır fakat tüm bu yöntemler ağın güvenliği ve merkeziyetsizliğine zarar verir. Buna Blockchain Trilemma denir.
Polkadot bu Trilemma’yı kendine has mimarisiyle çözmeyi amaçlamıştır. Şu mimariyi yakından inceleyelim:
Polkadot iki ana modülden oluşur:
1) Relay Chain
2) Parachain
Relay Chain:
Ana zincirdir. Bu zincirde sadece diğer zincirler arası iletişim kurulur. Basit transferler için altyapı sağlanır. Böylelikle daha az veriye maruz kalacağı için ölçeklenme problemi yaşamaz.
Parachain:
Relay Chain’e (ana zincire) bağlı paralel zincirdir. Spesifik ihtiyaçlar için geliştirilebilir. Ana zincire bağlı olduğu için Güvenlik ve Ölçeklenebilirlik kaygısı olmadan rahat bir şekilde inovasyon yapabilir.
Validatörler:
Hem ana zincirdeki transfer bilgilerini hem de paralel zincirlerden gelen kısaltılıp öz haline getirilmiş transfer bilgilerini kontrol edip onaylayan mekanizma.
Collatorler:
Paralel zincirlerdeki (parachainlerdeki) işlemleri harmanlayıp bir özet haline getirerek önce validatörlere gönderir. Validatörler doğru olduğunu onaylarsa ana zincire kaydedilir.
Polkadot böyle bir mimari yapı vasıtasıyla Ölçeklenebilirlik, Güvenlik ve Merkeziyetsizlik üçlemesini bir araya getirmeye çalışıyor. Aksi halde aynı zincir üzerinde bütün araçları kullanmak ağı tıkıyor. Yani ya merkeziyetsizlik ve güvenlikten ödün veriliyor ya da ölçeklenebilirlikten.
Polkadot mimarisi özetle şöyle diyor:
Ben Relay Chain (ana zincir) olarak size diğer zincirlerle güvenli, ölçeklenebilir ve merkeziyetsiz bir altyapı oluşturdum. Siz de bana bağlanarak kendi zincirinizi oluşturup istediğiniz uygulamayı geliştirerek kendi zincirinizdeki verileri Collatorler aracılığıyla benim zincire gönderebilirsiniz. Tüm bunların yanında size birlikte çalışabilirlik imkanı da sağlıyorum. Bana bağlı tüm paralel zincirlerle rahatça iletişime geçebilirsiniz. Böylelikle siz (yani geliştiriciler) yeni bir blok zincir oluşturup onun güvenliği, ölçeklenebilirliği ve merkeziyetsizliğiyle uğraşmak zorunda kalmayacaksınız. Tek bir göreviniz var, benim size sağladığım uygun ortamda uygulama geliştirip diğer zincirlerle etkileşmek.
Polkadot’u bir AVM, paralel zincirleri de bu AVM’nin içindeki mağazalar olarak düşünebilirsiniz. AVM mağazalara güvenli, müşterisi bol bir ortam oluşturur. Mağazalar da kendi spesifik alanlarına göre işlerini başlatarak bu ortamdan faydalanırlar. Mağazalarsız AVM bir hiçtir, AVM’siz mağazalar bir hiçtir.
Evet, Polkadot’un nasıl çalıştığını anladığımıza göre bir Polkadot parachaini (paralel zinciri) olan Astar Network’e geçebiliriz.
ASTAR NETWORK NEDİR?
Astar Network yukarıda da bahsedildiği gibi bir Polkadot parachainidir. Polkadot yapısı gereği üzerinde uygulama geliştirilmeye müsait değildir. İşte Astar Network Polkadot ağının sağladığı konforlu zemin üzerinde geliştirilen Japonya merkezli bir akıllı kontrat platformudur.
Astar Network üzerinde geliştirilecek uygulamalara hem Polkadot ekosistemindeki yan zincirlerle hem de dış zincirlerle (Ethereum, Avalanche, Aleph Zero vb.) mesajlaşma, iletişim kurma olanağı sağlıyor.
Astar Network’u diğer Layer 1 akıllı kontrat platformlarından ayıran 3 özellik var:
1) Multi-Virtual Machine — EVM/WASM
2) Build-to-Earn — dApp Staking
3) XCM (Cross-Consensus Message Format)
1) Multi-Virtual Machine — EVM/WASM (Çoklu Sanal Makine Desteği)
EVM (Ethereum Virtual Machine—Ethereum Sanal Makinesi) çok teknik bir teknoloji ama kabaca akıllı kontratların ağ üzerinde çalışmasını sağlayan makine-organizatör diyebiliriz.
WASM (Web Assembly) de keza aynı şekilde web2’de yazılan kodların yürütülmesini sağlayan bir makine-organizatördür. İki makine için de oldukça teknik açıklamaya ihtiyaç olduğu için detaylarına girmeyeceğim.
EVM
-Düşük performanslı
-Sınırlı sayıda dili destekliyor
-Çoğunlukla Ethereum geliştiricileri için
WASM
-Yüksek performanslı
-Google, Microsoft, Apple, Mozilla gibi büyük şirketlerin bir araya gelmesiyle geliştirildi
-Web2 dünyasında yaygın olarak kullanılıyor
-Birçok dili destekliyor
-Birçok blok zincir WASM temelli akıllı kontratlara doğru yöneliyor
WASM EVM’ye nisbeten oldukça potansiyelli bir sanal makinedir. Sunduğu araçlarla çok daha nitelikli akıllı kontratlar yazılabilmesine olanak sağlar. WASM’nin blok zincir dünyasına entegrasyonu bütün Web2 geliştiricilerine Web3 dünyasına giriş kapısı açacaktır.
İşte Astar Network kendi zincirinde hem EVM hem WASM desteği sağlıyor. Böylelikle geliştiricilere nitelikli dApp’ler geliştirmeleri için her türlü olanağı sunuyor. Ayrıca bu iki sanal makine arasında mesajlaşmaya, iletişim kurmaya da olanak sağlıyor. Yani Web2 ile Web3 arasında köprü olmayı hedefliyor. Astar Network’un CEO’su Sota Watanabe’ye göre önümüzdeki birkaç yıl içinde WASM, EVM’ye göre kripto ekosisteminde daha yaygın yer edinecek.
2) Build to Earn — dApp Staking (İnşa Et-Kazan — Merkeziyetsiz Uygulama Stake Etme)
Dapp Staking, kullanıcıların Astar Network üzerinde inşa edilen merkeziyetsiz uygulamaların (dApplerin) üzerine $astr stake ederek buradan gelir elde etmelerini sağlıyor. Kullanıcılar stake edilen $astr karşılığında belirli oranda ödül kazanabiliyor.
Aynı zamanda proje üzerine yapılan stake miktarına karşılık belli oranda ödül projeye aktarılıyor. Yani uygulama geliştiricileri geliştirdikleri uygulamanın kullanılması oranında gelir sağlayacaklar. Bu da geliştiricilerin Astar Network üzerinde geliştirme yapmalarını teşvik ediyor.
Örneğin aşağıdaki panelden görüldüğü üzere bu yazının yazıldığı tarih itibariyle 3 Milyar adet $ASTR dApp’ler üzerine stake edilmiş durumda.
Yine görselden görüldüğü üzere hangi projeye ne kadar stake yapıldığını aynı panelden görüntüleyebiliyoruz.
3) XCMP — Cross-Consensus Message Format (Konsensuslar Arası Mesajlaşma Formatı)
Polkadot ekosistemi çok zincirli ve bu zincirlerin birbirine entegre olduğu bir ekosistem. Normal şartlar altında zincirler arası transferler için bir köprüde tokenlerin sarılıp tekrar çözülmesinin gerekmesi gibi kullanıcıyı uğraştıran adımlar vardır. Dahası bu adımların yapılabilmesi için köprünün gereken iki zinciri de desteklemesi gerekir. Bunlar kullanıcıyı zorlar ve uygulama etkileşimini azaltır.
Ama bir Polkadot parachaini olan Astar Network diğer yüzlerce Polkadot parachainiyle XCMP vasıtasıyla köprülere gerek kalmaksızın rahat bir şekilde etkileşime geçebilir. Bu da geleceğin olmazsa olmazı Interoperability denen birlikte çalışabilirlik meselesine çözüm demektir. XCMP oldukça kompleks bir yapı ve hala üzerinde çalışılıp iyileştirmelere devam ediliyor. Şu an XCMP-lite (HRMP) ve Dikey Mesaj Geçişi (VMP) kullanılıyor. XCMP inşası devam ediyor.
ASTAR NETWORK — TOKENOMİK
Temel Veriler:
$ASTR Dağıtımı:
$ASTR’nin üç kullanım alanı var:
1) İşlem ücretleri için ödeme
2) dApp’leri stake etme
3) dApp’lerin stake ödülleri ve Collator ödülleri
Yıllık çıkacak olan %10 $ASTR,
-Collatorlere (harmanlayıcılar-validatorler)
-Hazineye
-dApp stake edenlere ve dApp’e stake edenlere dağıtılacak.
Ağ üzerinde yapılan transferlerden elde edilen gelirlerin %20’si deflasyon yaratmak için yakılacak.
ASTAR NETWORK — YATIRIMCILAR VE DESTEKÇİLER
Aralarında Binance Labs ve Coinbase Venture’ın da olduğu saygın şirketlerden yatırım aldı.
Ayrıca Microsoft for Startup programına dahil oldu.
ASTAR NETWORK — CEO SOTA WATANABE
Next Web Capital adında bir şirketin kurucusu.
Next Web Capital: https://nextweb.capital/
Dentsu, GMO ve Marui Group’un danışmanı.
Dentsu: https://nextweb.capital/
GMO: https://altus.gmocloud.com/?
Marui Group: https://www.0101maruigroup.co.
Forbes 30 Under 30 Asia listesinde yer aldı:
https://www.0101maruigroup.co.
Bu da dergideki biyografisi:
ASTAR NETWORK — GEREKLİ LİNKLER:
Polkadot Web Sitesi: https://polkadot.network/
Astar Network Web Sitesi: https://astar.network/
Astar Twitter: https://twitter.com/
Astar Telegram: https://t.me/PlasmOfficial
Astar Discord: https://discord.com/invite/